زنگ زرد گندم

زنگ زرد(yellow rust) یکی از خطرناکترین بیماریهای غلات در ایران است و بیش از زنگهای دیگر گندم شیوع دارد.

اسم دیگر این بیماری زنگ نواری(strip rust) میباشد.

این بیماری در ایران برای اولین بار در سال 1326 توسط اسفندیاری شناسایی شد ولی به طور قطع قبل از این تاریخ در کشور شیوع داشته است.این بیماری علاوه برگندم ، برروی جو، چاودار، یولاف و بیش از 320 جنس از علفهای هرز خانواده گندمیان حمله میکند.

علائم بیماری:

زنگ زرد معمولا زودتر ازسایر زنگها در بهار ظاهر میشود.علائم بیماری ابتدا برروی برگهای جوان به صورت جوش یا تاولهای زرد یا نارنجی  به قطر نیم میلیمتر تشکیل میگردد.تاولها پس از بهم پیوستن به صورت خطوط یا نوارهایی در امتداد رگبرگ دو سطح برگ ظاهر میشوند.بیماری غالبا از برگهای پایین شروع شده و سپس به برگهای بالایی شیوع پیدا میکند.علاوه بر برگها گاهی محور خوشه، غلافها، لگوم و گلومل آلوده میشوند.خوشه های آلوده دانه های بی اندازه کوچک و چروکیده تولید کرده ، چنین دانه هایی فاقد نشاسته و غیر قابل استفاده میگردد.

عامل بیماری:

قارچ Puccinia srtriiformis عامل زنگ زرد گندم میباشد. یوردینیوسپور یا هاگهای بهاره این زنگ تک حجره ای گرد یا مختصرا بیضوی شکل هستند کهسطح آن دارای خارهای ظریف بوده و 4-8 سوراخ تندش در جوانب میباشد.

کنترل:

• ریشه کنی میزبان واسط: هدف از این کار شکستن دوره زندگی زنگهاست.این عمل غالبا در مبارزه با زنگها با موفقیت همراه نمیشود چون اولا دسترسی به میزبان واسط در ارتفاعات صعب العبور کوهها یا نقاط دور افتاده مشکل میباشد، دوما بعضی زنگها زمستان را به صورت یوردینیوسپور و میسیلیوم میگذرانند و سوما اسپور زنگها میتواند از نقاط دور دست به مزارع انتقال یافته و موجب آلودگی گردند.
• استفاده از واریته مقاوم: استفاده از ارقام مقاوم بهترین راه مبارزه با زنگهاست.متاسفانه مقاومت این ارقام پس از چند سال کشت پی در پی شکسته و حساس میشوند.
• اقدامات زراعی: برخی اقدامات زراعی باعث کاهش خسارت زنگها میشوند، به طور مثال اجتناب از مصرف زیاد کودهای ازته و زود کاشتن گندمهای بهاره ، کاهش دفعات آبیاری ، عدم کشت متراکم و غیره در کاهش میزان خسارت موثر هستند

کنترل شیمیایی:

استفاده از سم تبوکونازول (EW)  یک لیتر در هکتار به صورت محلولپاشی و پروپیکونازول (Ec) نیم لیتر در هکتار محلولپاشی توصیه میگردد.