كرم ذرت (سزامیا)

پروانه کرم ذرت یا کرم ساقه خوار ذرت اولین بار در حدود 110 سال قبل در جاوه از مزارع نیشکر جمع‌آوری و تشخیص داده شده است. از آفات مهم ذرت مي باشد كه در مناطق جنوبي و مركزي كشور انتشار داشته و داراي ميزبانهاي متعددي مي باشد كه همواره ذرت خوشه اي، ذرت، نيشكر و سودان گراس را به ساير ميزبانها ترجيح مي دهد.

  كرم ذرت (سزامیا)

كرم ذرت  Sesamia Cretica

 .Noctuidae, Lep

 معرفي آفت:

پروانه کرم ذرت یا کرم ساقه خوار ذرت اولین بار در حدود 110 سال قبل در جاوه از مزارع نیشکر جمع‌آوری و تشخیص داده شده است. از آفات مهم ذرت مي باشد كه در مناطق جنوبي و مركزي كشور انتشار داشته و داراي ميزبانهاي متعددي مي باشد كه همواره ذرت خوشه اي، ذرت، نيشكر و سودان گراس را به ساير ميزبانها ترجيح مي دهد. پس از رسیدن بوته های ذرت همرنگی کاملی بین پروانه و بوته‌ها وجود دارد. پروانه کم تحرک و مدتها بدون حرکت روی بوته‌ها استراحت می‌کند و در اینحالت دیدن پروانه در مزرعه مشکل می‌باشد.

نحوه خسارت:

بطور خلاصه علائم خسارت کرم ذرت عبارتند از: پژمردگی برگ میانی، تشکیل ردیف‌های چهار سوراخه روی برگ، ایجاد سوراخ تغذیه‌ای روی ساقه که از آن اغلب شیره گیاهی خارج می‌گردد و عدم رشد کامل و صدمه گل‌آذین.

لاروهاي سنين اوليه بيشتر از برگهاي تازه فوقاني بوته ذرت تغذيه نموده و آنها را سوراخ سوراخ مي كند. حمله آفت به مزارع ذرت مصادف با تشكيل گل آذرين نر و قبل از ظهور آن است.

لاروها با سوراخ كردن برگهاي در بر گيرنده گل آذرين وارد آن شده و از گلهاي نر تغذيه مي كنند. هر گاه تغذيه از پايه گل آذين صورت بگيرد. باعث خشك شدن آن مي گردد. قطع كردن پايه گل آذين سبب خشك شدن آن شده كه از در نمايان است. گاهي لاروها موفق به خشك كردن گل آذين نشده و با تغذيه از گلهاي نر در ساقه آن نفوذ مي كنند. اگر تخم ريزي روي غلافهاي جانبي بوته انجام گيرد، لاروها از همان محل وارد ساقه مي گردند. تعدادي از لاروها وارد خوشه بلال شده و از آن تغذيه مي كنند. ورود لارو به خوشه گاهي از قسمت فوقاني صورت مي گيرد كه در اثر تغذيه از كاكل ذرت باعث قطع آنها مي گردد و سرانجام لارو خود را به دانه ها رسانيده و ضمن تغذيه از آنها وارد چوب بلال مي شوند. ورود لارو به خوشه هميشه از قسمت فوقاني صورت نگرفته و گاهي با تغذيه و سوراخ كردن برگهاي پوشش بلال وارد آن شده و از آن تغذيه مي كند. حركت لاروها در داخل ساقه مسير مشخصي ندارد. گاهي از بالا به پائين و گاهي از پائين به بالا حركت مي كند ولي كمتر به قسمت طوقه گياه نزديك مي شود.
زيست شناسي:

زمستان را به صورت لارو كامل در جوانه هاي جانبي بوته درون شاخه ها و داخل ساقه ذرت باقي مانده و در مزارع به سر می برد. در شرايط مساعد و در اواخر بهار لارو تبديل به شفيره شده و سپس حشرات كامل ظاهر مي شوند. حشرات ماده بعد از آميزش با نر تخمهاي خود را به تعداد زياد تا 400 عدد در دسته هاي متعدد (8-4) در زير غلاف برگهاي ذرت و يا نيشكر و ساير ميزبانها قرار مي دهند. دوره جنيني تخم حدود 10-7 روز، سپس لاروهاي جوان خارج مي گردند. لاروهاي جوان فعاليت خود را تقريباً در كنار هم و با تغذيه از برگهاي جوان و نزديك به محل غلاف كه در ضمن قسمت ترد و نازك نيز مي باشد، شروع مي كنند. لاروها تقريباً از سن دوم توانائي نفوذ به داخل ساقه را پيدا مي كنند. لاروهاي سن آخر (سن پنجم) معمولاً قبل از شفيره شدن مراحل پيش شفيرگي را پشت سر مي گذارند و در اين مرحله لارو با استفاده از بزاق دهان و فضولات خود پيله مخصوص ايجاد مي كند. سپس درون آن به شفيره تبديل مي شود. محل شفيره شدن معمولاً بين علف، برگهاي خشك شده و ساقه يا در داخل دالان تغذيه يا زير پوست بلال و يا درون خوشه و حتي كاكل ذرت و درون گل آذين نر مي باشد. بعد از مدت كوتاهي با توجه به حرارت دوره شفيرگي پايان مي يابد و حشرات كامل سزاميا در دو جنس نر و ماده ظاهر مي شوند. در هر حال نرها زودتر از ماده ها به پرواز در مي آيند و در جست و جوي ماده ها شبها فعاليت مي كنند. ماده ها بعد از جفت گيري اغلب در ايام شب به تخم ريزي در زير غلاف برگ مي پردازند. در شرايط مساعد فصل زراعي يك دوره نشو و نماي فردي سزاميا از مرحله تخم تا ظهور حشره كامل از 45-40 روز به طول مي انجامد. به طور كلي سزاميا آفت چند نسلي (Polyvoltine)  است و با توجه به منطقه در سال از 3 تا 5 نسل متوالي در سطح فلات ايران ايجاد مي كند. در مزارع ذرت استانهاي اصفهان و تهران 3.5-3 نسل، در خوزستان 5-4 نسل دارد.
کنترل:
– پارازيتوئيد تخم  Platytelenomus hylas

– پارازيتوئيد لارو  Habrobracon hebetor

– جمع آوري و آتش زدن بقاياي گياهي در مزرعه در كاهش جمعيت آفت مؤثر است.

– همچنين مي توان علاوه بر گونه هاي زنبور Trichogramma Spp. را جهت مبارزه با اين آفت تكثير و توزيع نمود.